اقتصاد و رفاه در عرفانهای کاذب
برخی سخنرانان داخلی پیرو جنبش اندیشه نوین و کلیسای وحدت هستند
موج معنویتهای وارداتی در کشور ایران، باعث شده تا مفاهیم معنوی جدیدی در محیطهای دینی و فرهنگ عمومی کشور بر سر زبانها افتد و پارهای از سخنرانان و افراد مشهور در کشور، این مفاهیم را به بحث گذاشته و گاهی هم تلاش کنند، این مفاهیم را منطبق بر مفاهیم اسلامی نشان دهند. بعضی دیگر مفاهیم روحی جدید را رهآورد تمدن غرب و از فرآوردههای تکنولوژی جدید دانسته و تردید در این یافتهها را ناروا و غیرعلمی معرفی میکنند.
یکی از این مفاهیم جدید، موضوع ثروت و پول است که سخنرانان ایرانی آن را با موضوع رزق و روزی که در اسلام مورد تأکید قرار گرفته یکسان فرض کرده و حتی موجب شده تعریفهای جدیدی را از دیگر مفاهیم دینی عرضه کنند.
موضوع پول و رفاه بیش از همه در میان طرفداران «کلیسای وحدت[۱] و جنبش اندیشه نوین» در آمریکا مورد توجه است. به دنبال آن، پارهای از روانشاسانِ نه چندان مشهور، به این حوزه ورود پیدا کرده و به موفقیت از همین زاویه نظر انداختهاند. آنها آموزههای روان شناسی را با همین مفاهیم، عجین ساخته و پردازش کردهاند. زنان مشهوری مانند «باربارادی آنجلیس، کاترین پاندر، اسکاول شین، لورا دی، دبی فورد، شاکتی گواین» بیش از دیگران کتابها و سمینارهای خویش را از این مفهوم پر کردهاند.
«کاترین پاندر» خود به معرفی میلیونرهای کتاب مقدس پرداخته و کتابهای «قدرت توانگری» و «از دولت عشق» را نگاشته است. وی حتی قدرت واژگان و استفاده از نامهای خداوند را برای همین منظور یعنی به قصد اعجاز زندگی و باریدن نعمتها توصیه کرده است. (قدرت دعا، ج ۲، ص ۲۸)
«شاکتی گواین» از نقشه گنج سخن رانده و برای این منظور فرایند تجسم خلاق را پیشنهاد داده و با دسترسی به خزانهٔ بیکران، عالمی لبریز از فراوانی و بارش مادی را به مریدان خویش نوید داده است. (تجسم خلاق، صص ۸۲ و ۱۴۳)
«دیپاک چوپرا» نویسنده مشهور که تعلیمات باطنیاش باعث شکل گیری جنبشهای معنوی زیادی در آمریکا شده است، در کتاب «آفرینش فراوانی» گفته است: «اصول مطرح شده در این کتاب، اختصاصاً به ایجاد ثروت بی انتهای مادی مربوط میشود. تنعم و ثروت یعنی این که شخص به آسانی میتواند به آرزوهایش جامه عمل بپوشاند؛ خواه نیازهای مادی، خواه احساسی، روانی و یا معنوی و هر چه در حیطه روابط ما باشد.»(آفرینش فروانی، صص ۹ و ۵۱)
«لوئیز هی» میگوید: خزانهٔ کائنات لبریز و لایتناهی است. آغوش من برای پذیرفتن همهٔ خیر وخوشی و فراوانی کائنات گشوده است. چون بتوانید ثروت بیشتری را احساس کنید، ثروت بیشتری به سراغتان خواهد آمد. (لوئیز هی. شفای زندگی، صص ۱۲۸ و ۲۰۰).
«جری گیلز» نویسندهٔ کتاب «عشق پول» پیشنهاد میکند هر گاه دربارهٔ پول، نگرشی منفی به ذهنتان آمد، خود را جریمه کنید (جریمهٔ فقر) و آخر هفته آن را خرج تفریح خود کنید. (همان، ص ۲۰۰)
«پویسانت» در مقدمه کتابش به مخاطبان خویش یادآور میشود: «زندگی سرشار از نعمت، ثروت و فراوانی است و رسیدن به خواستهها نه تنها حق طبیعی شما، بلکه وظیفهای است که به عهده دارید. آیا شما هم آرزوی پیوستن به جمع اغنیا را دارید؟ چه عیبی دارد؟ چنین هدفی، هم مشروع و هم امکان پذیر است. این کتاب به شما یاری خواهد رساند که خیلی زودتر از آن چه تصورش را دارید، دروازهٔ ثروت و نعمت را به روی خود باز کنید و به جمع توانگران بپیوندید.»(پویسانت، چالز، ص ۹)
«ناپلئون هیل» با تشویقِ هواداران خویش به انباشت ثروت گفته است: «باید بدانید نمیتوانید بر مبالغ عظیم ثروت دست یابید؛ مگر بعد از آن که در سر اشتیاق سوزانی برای آن داشته باشید و باور کنید که میتوانید به آن برسید.» (ناپلئون هیل، بیندیشید و ثروتمند شوید، ص ۳۶)
«پل مگنا» معتقد است: «برای این که احساس ثروتمند بودن کنید، بایستی عملاً احساس ثروتمند بودن شدن را در خودتان ایجاد کنید، با این تصور که هرچه بیشتر ثروتمند هستید! تولید این احساس که ثروتمند هستید، فرآیند لذت بخشی ایجاد خواهد کرد و شما را در جادهای خواهد انداخت که هر روز بر ثروتتان افزوده خواهد شد.»(زندگی خود را در هفت روز تغییر دهید، ص ۱۷۴)
«والش» در کتاب جدیدش با نام «ابداع زندگی» که زندگی نامهای متفاوت از زندگی نامههای معمول است، با تعریف داستان زندگی «باربارا ماکس هابرد» که به زعم نویسنده، مادر اختراع است؛ داستان زندگی کنونی آدمیان آینده را به شکلی نو ترسیم و تعریف کرده است. (والش، ابداع زندگی، ص ۶) طبق گفته کتاب، همگی ما از همان فرآیندی، عبور میکنیم که باربارا مارکس هابرد گذشته است. (در این کتاب داستان زندگی باربارا مارکس هابرد از آخر به اول روایت میشود) این فرآیند، فرآیند تولد گونه بشر است. نسل معنوی بشر با سبکی که عملاً میتوان آن را سبک معنوی نوینی دانست، در آینده شروع میشود؛ یعنی از ۲۲ دسامبر ۲۱۰۲.
رازی که والش در این کتاب بر ملأ کرده، همان سبکی است که جنبش اندیشه نوین در آمریکا پرچمدار آن است. مهمترین شاخصهٔ سبک جدید، آشتی «فراوانی با معنویت»، البته از کانال ذهن و در قالب مثبت اندیشی است.
«باربارا دی آنجلیس»[۲] از شخصیتهایی است که کتابهای متعددی در باب عشق، شادی، موفقیت، شخصیت شناسی نوشته است. پیامهای مثبت دی آنجلیس که خواننده را به جستجوی معنا در زندگی ترغیب میکند، بر تولید ثروت و کسب خوشی تأکید دارد.
«برایان تریسی» که کارگاههای متعددی در باب بازاریابی و سود در جهان برگزار کرده و از طرح تعلیمات باطنی نیز فروگذار نکرده، میگوید: «بالاترین حقوق را هدف خود قرار دهید.»(مدیریت زمان، برایان تریسی، ص ۱۴۲) وی در جای دیگر میگوید: «باید هدفتان این باشد که به جایی برسید که این قدر پول داشته باشید و دیگر هیچ گاه نگران داشتن پول نباشید.»(۲۱ قانون شکست ناپذیر، ص ۱۳)
«دبی فورد» نیز متأثر از والش و چوپرا به موضوع «آرمان فراوانی» رو آورده است.
در میان رهبران خارجی، بیش از همه «اسکاول شین» در این میدان تاخته و ستاندن روزی را شعار محوری خویش قرار داده است. شین متأثر از گفتمانِ حاکم بر جنبش نوین و کلیسای اتحاد، اصرار دارد که معنویت یعنی شادی و فراوانی نعمتها.[۳]
سخنرانان داخلی نیز به پیروی از معنویت گراهای خارجی، در سمینارها و کارگاههای موفقیت و ثروت آفرینی، این مفهوم را در صدر تعلیمات خویش قرار داده و پیرامون آن سخن سرایی میکنند.[۴]
پایه گذار مؤسسه تکنولوژی فکر در تهران، در دهه گذشته گوی سبقت را از دیگر رقیبان خویش ربوده و سمینارها و کارگاههای متعددی را در تهران و شهرستانها با هدف ترویج قانون جذب و تقدس بخشی به رفاه و فراوانی در کشور ترتیب داده است. وی اندیشه خویش را به عنوان عرفان مدرن مطرح ساخته و میگوید: این اندیشه آمیزهای از علم و تکنولوژی و مباحث اعتقادی و عرفانی است.[۵]
نگاهی به بعضی از گفتههای پایه گذار تکنولوژی فکر، حکایت از محوریت این مفهوم در اندیشهٔ وی دارد. در کتاب تکنولوژی فکر آمده است: «به نمادهایی از ثروت مثل اسکناس، چک و تصاویر شمشهای طلا خیره شوید و با آنها معاشقه کنید و بگویید کهای اسکناسها شما را کرور کرور بدست خواهم آورد. من عاشق شما هستم. (آزمندیان، تکنولوژی فکر ج ۲، ص ۲۳۸) «به پول و ثروت عشق بورزید و آن را طلب کنید… با هماهنگ کردن کل کائنات، اسباب و وسایل خلق آن را فراهم میکند… . شما اگر میخواهید ثروتمند شوید، طبق قانونمندی انسان و طبیعت میبایستی نسبت به پول و ثروت، به عنوان ابزار بسیار خوب و زیبا عشق بورزید و آن را عاشقانه طلب کنید». (همان ج ۱، ۲۳۷) «کائنات گوش به فرمان تو هستند هر آن چه را که تو بگویی (بیندیشی) اتفاق می افتد. هر آن گونه که تو اراده کنی، محقق میشود. به هر صورتی که تو مقدر کنی، به وقوع میپیوندد». (همان، ص ۱۰)
در بخش های بعدی موضوع معیشت و رزق را در اسلام بازخوانی خواهیم نمود و و با میزان قرار دادن نگرش اسلامی، نارسائی و نقص معنویتهای وارداتی را بر خواهیم شمرد.
نویسنده
پژوهشگر و کارشناس حوزوی عرفانهای نوپدید؛
حجت الاسلام حمزه شریفی دوست
[۱]. مراد کلیسای اتحاد (جنبش مون ها) نیست. (ر.ک: فرهنگ ادیان جهان، هیلنز، هیل، Unification Church)
[۲]. Barbara De Angelis
[۳]. کاترین پاندر، قدرت دعا، صص ۷۰ و ۱۴۳
[۴]. ر.ک: کاوشی در معنویتهای نوظهور، شریفی دوست، مبحث قانون جذب.
[۵]. تکنولوژی فکر، ج ۲، ص ۱۱.